Volgens de integrale theorie zijn er op zijn minst vier kwadranten in overweging te nemen als je eender welk aspect van de realiteit wil begrijpen. Alles kan bekeken worden vanuit twee fundamentele dimensies van een fenomeen:
- de binnenkant en de buitenkant
- enkelvoud en meervoud
Wij hebben allemaal een binnenkant, een subjectieve ervaring, maar ook een buitenkant: uiterlijk observeerbaar gedrag en fysiologische componenten. En daarnaast zijn we nooit alleen, maar altijd leden van een groep of collectief.
Integrale theorie beweert dat je geen enkele van deze realiteiten kan begrijpen door de lens van één van de anderen. Bijvoorbeeld subjectieve psychologische realiteiten, enkel bekeken door de lens van de objectieve empirische kennis, zou een stuk van de werkelijkheid vervormen (reductionisme). De vier dimensies ontstaan als het ware simultaan.
Bijvoorbeeld, ik wil een nieuwe outfit kopen om naar een feest te gaan en beslis om te gaan shoppen. Het integrale raamwerk toont dat deze gedachte “ik ga shoppen” en zijn gerelateerde gedrag (naar de winkel rijden en kleren kopen) op zijn minst vier dimensies heeft, die tegelijk ontstaan en elkaar informeren. Ten eerste is er de individuele gedachte en hoe ik die ervaar (mentaal calculeren van reistijd, de ervaring van het plezier van shoppen, of de financiële angst ivm hoe ik de outfit zal betalen). Deze ervaringen worden gevormd door psychologische structuren en somatische gevoelens die geassocieerd zijn met het kwadrant links boven. Tegelijkertijd is er de unieke combinatie van neuronale activiteit, hersenchemie en lichaamsprocessen die deze gedachte vergezellen, naast het gedrag dat gesteld wordt (jas aandoen, in de auto stappen, …). Deze gedragingen zijn geassocieerd met het kwadrant rechtsboven. Daarnaast zijn er ecologische, economische, politieke en sociale systemen die bepalen wat er in de winkels ligt, de prijzen bepalen enzovoort… Deze systemen zijn gerelateerd aan globale markten, nationale wetten en ecologieën van het kwadrant rechtsonder. Er is ook een culturele context die maakt of ik winkelen associeer met een open markt, een groot shopping centrum of een privé-aankoop bij iemand thuis en die bepaalt welke interacties mogelijk zijn tussen alle betrokken partijen bij het winkelen. Deze culturele aspecten zijn geassocieerd met wereldbeelden in het kwadrant linksonder. Om een volledig begrip te hebben van het idee “te gaan shoppen” moet je naast de psychologie en/of neurobiologie en fysiologie ook sociale en economische dynamieken of culturele context in overweging nemen.
De kwadranten kunnen op twee manieren gebruikt worden:
- als dimensies
- als perspectieven
Kwadranten als dimensies
Als dimensies gaat het over verschillende realiteiten die iemand kan waarnemen als het gevolg van zijn eigen belichaamd bewustzijn. Iedereen heeft direct toegang tot ervarings-, gedrags-, culturele en sociaal systemische aspecten van de realiteit omdat deze effectieve dimensies zijn van zijn eigen bestaan. Hoe meer van deze kanalen iemand open heeft, des te meer info heeft hij ter beschikking over wat er rondom hem speelt en kan hij beter inspelen op de omgeving.
Toegepast op iemand die in psychotherapie komt met bijvoorbeeld een burn-out of stress: naast innerlijke gewaarwordingen en gevoelens (zoals vermoeidheid, hoofdpijn, deprimerende gedachten, gevoelens van stress) zijn er ook observeerbare, uiterlijke factoren (zoals slechter slapen, andere lichaamshouding, meetbare stressindicatoren). Maar ook de opvattingen in de cultuur over burn-out en stress spelen mee in de leefwereld van de cliënt. Wordt mijn probleem aanzien als iets écht met recht op ziekteverlof? Als er geen medische oorzaak wordt gevonden, wordt een probleem heel vaak gereduceerd tot iets ‘ingebeeld’. Gaan mensen over het algemeen naar de arts of naar de psycholoog met dit probleem? Kan ik terecht bij mijn mutualiteit of niet? Dit zijn allemaal dimensies die meespelen in het leven van de cliënt, de beslissingen ivm het probleem, de beleving van zijn probleem.
Kwadranten als perspectieven
Kwadranten kunnen ook gebruikt worden als perspectieven die gericht worden op het probleem. Bijvoorbeeld, het feit dat zoveel mensen last hebben van burn-out wordt het onderwerp van onze analyse met expertise uit elk domein om de situatie te evalueren. Een integrale aanpak van dit probleem vereist dat de expertise uit elk domein in overweging wordt genomen. De emoties, zelf-identificatie en overtuigingen van mensen die met burn-out in aanraking komen worden verkregen via psychologisch en ervaringsgericht onderzoek. Via gedrags en fysiologische analyses worden empirische, chemische, medische, biologische factoren die bijdragen aan burn-out onderzocht. Etische, filosofische en religieuze standpunten van de gemeenschap worden verzameld via culturele studies. Via ecologische en sociale assesments worden omgevings, politieke, opvoedings, wettelijke en economische factoren van de situatie onderzocht.
Je kan eender welk fenomeen als grondvlak van de kwadranten gebruiken. We kunnen bijvoorbeeld nog verder inzoomen en psychotherapie op zich als grondvlak nemen voor het kwadrant. Op die manier delen we een aantal therapeutische stromingen in naargelang de voornaamste focus die ze leggen (binnen, buiten, individu of systeem). Dit is geen absolute indeling. Afhankelijk van de hoofdfocus kan een bepaalde benadering van kwadrant veranderen.
Een integrale of integratieve vorm van therapie, zoals Interactionele Vormgeving, zal rekening houden met alle kwadranten bij de behandeling van een cliënt: én … én
‘Het accent moet liggen op instandhouding van de gezondheid door middel van preventie, in plaats van de toepassing van kunstmatige methoden voor het behandelen van ziekten die al in het acute stadium verkeren. Dit vereist dat we de mens zien als een integraal geheel van lichaam, geest en bewustzijn, en tevens als een integraal deel van de samenleving, het milieu en de cultuur’ (Ervin Laszlo, Worldshift 2012).
De kwadranten belichten vier niet te reduceren dimensies die elk individu heeft en vier fundamentele invalshoeken of perspectieven die genomen kunnen worden bij elk fenomeen. Elke integrale benadering (integrale geneeskunde, integraal bedrijfsleven, integrale ecologie, integrale spiritualiteit, … ) dus ook integrale psychologie houdt hier rekening mee. Als je dus volledig wil zijn in je begrip of beleving van het leven, als je alle mogelijkheden voor groei en/of genezing wil benutten, moet je op zijn minst op de hoogte zijn van de vier kwadranten van jouw ervaring.
Voorbeelden
We all win
let’s talk over a cup of coffee
